Chrząstka pokrywająca powierzchmie stawów (i umożliwiająca ich wzajemne ślizganie się po sobie) to tkanka, która raz zraniona praktycznie nie ma możliwości regeneracji, dlatego powinno się specjalnie zwracać na nią uwagę i uważać aby nie nadszarpnąć jej struktury nadmiernie. Naruszenia obejmujące kompletną grubość chrząstki, dochodzące aż do kości podchrzęstnej (z jej naczyniami krwionośnymi) przejawiają pewną predyspozycję do regeneracji. Jest to uwarunkowane wędrówką komórek macierzystych (np. komórek macierzystych mezenchymalnych czyli komórek macierzystych tkanek łącznych - jednych z lepiej już poznanych komórek macierzystych) z naczyń krwionośnych podchrzęstnej kości (chrząstka nie posiada własnych naczyń krwionośnych). Na nieszczęście, tkanka która tworzy się wskutek takiej regeneracji zwykle znacznie odbiega od prawidłowej chrząstki i co za tym idzie sprawność stawu po takiej regeneracji często nie zostaje przywrócona w stu procentach. Zazwyczaj jest ta chrząstka intensywnie zwłókniała, zawiera kolagen I (w literaturze angielskiej określa się ją pojęciem fibrocartilage) i nie ma cech mechanicznych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania stawu. Co ciekawe, naruszenia obejmujące fragment grubości chrząstki nie regenerują się niemal w ogóle - chondrocyty tkwiące w swoich jamkach w natywnej tkance chrzęstnej nie dzielą się - ich podziały są przez jakiś tajemiczy czynnik zablokowane). Stawy są pokryte chrząstką szklistą. Tkanka ta nie obejmuje kolagenu I, zamiast niego mieści kolagen typu II. Odznacza się ona wyjątkową zdolnością do przenoszenia dużych obciążeń ściskających. Zdolność ową gwarantują proteoglikany, wiążące wielką ilość wody i aktywne na podobieństwo sprężyny. Sferyczne komórki - chondrocyty zawiązują na ogół twz. grupy izogeniczne w jamkach z macierzy międzykomórkowej i tworzą jedynie ok. 10% kubatury opisywanej tkanki (resztę, czyli 90 procent stanowi macierz międzykomórkowa). Chrząstka stawowa bez trudu ulega zranieniu przez wzgląd na okazałe obarczenia którym jest poddawana (zwłaszcza w obszarze stawu kolanowego). Często takie urazy dotyczą osób uprawiających sporty, u których obciążenia przenoszone przez stawy są szczególie spore. Sztuka lekarska nie ma nazbyt wielu procedur umożliwiających rehabilitację takich zranień. Jedną z procedur jest metoda mikrozłamań: nawierca się małe otworki sięgające poprzez całą grubość chrząstki aż do warstwy kości w rejonie uszkodzenia, aby umożliwić migrację komórek macierzystych i stymulować tok regeneracji. Inna metoda opiera się na przeprowadzaniu przeszczepów chrzęstno-kostnych. Mogą to być zarówno przeszczepy allogeniczne (od innej jednostki tego samego gatunku) jak i autologiczne (materiał wywodzi się od tego samego pacjenta, z nieobciążonych obszarów stawu). Niestety wadą tej metody jest ograniczona podaż materiału do przeszczepu, szczególnie w przypadku autologicznych transplantacji - obszar stawu z którego można pobrać fragmenty tkankowe nie jest znowu taki wielki. Najnowocześniejsza procedura kurowania skaleczeń chrząstki opiera się na implantacji chondrocytów autologicznych. Aby dokonać zabiegu, najpierw z nieobciążonego fragmentu stawu, lekarz musi pobrać kawałek chrząstki. Później izoluje się z nich komórki, jakie następnie hoduje się i namnaża in vitro. W naczyniu hodowlanym chondrocyty przymocowują się do powierzchni naczynia i wobec tego istotnie modyfikuje się ich morfologia. Chondrocyty należą do komórek, jakie dosyć ochoczo propagują się in vitro (kiedy już usunie się je z tkanki). Po uzyskaniu właściwiej ilości tych komórek, implantuje się je pacjentowi w położeniu uszkodzonej chrząstki. Implantowane komórki dokonują regeneracji tkanki. Coraz częściej do implantacji wykorzystuje się mezenchymalne komórki macierzyste, których dojrzewanie ukierunkowuje się w stronę chondrocytów.
Komentarze: