Serce sklecone jest z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych - kardiomiocytów. W odróżnieniu od włókien szkieletowych mięśni (które są strukturami wielojądrowymi), włókna w sercu składają się z jednojądrowych elementów (rozdzielonych wstawkami). Inną ich specyficzną własnością są rozgałęzienia, przez którym włókna sercowe ustanawiają sieć. Aż do niedawnych czasów sądzono, że serce jest narządem postmitotycznym - sądzono, iż po urodzeniu kardiomiocyty podlegają ostatecznemu dojrzewaniu (zróżnicowaniu i tracą umiejętność do podziału. W nauce egzystował dogmat, twierdzący że ubywanie miocytów w sercu jest ostateczna, a uzupełnianie braku utraconych komórek może odbywać się jedynie przez zwiększenie wielkości (hipertrofię) komórek pozostałych. Nieposiadaniem predyspozycji kardiomiocytów do podziału komórkowego wyjaśniano zjawisko, iż w terenie naruszonej tkanki mięśniowej serca (np. z powodu ostrego niedokrwienia - zawału) kształtuje się łącznotkankowa blizna, a nie dochodzi do odtworzenia tkanki mięśniowej. Omówiony dogmat został jednakowoż w minionych latach obalony.
Obecnie wiadomo już ponad jakąkolwiek wątpliwość, iż w miokardium dochodzi do regularnej wymiany (turnover) komórek, a odpowiedzialne za to są komórki macierzyste serca. Komórki te są niedużymi niezróżnicowanymi oraz nader sporadycznymi komórkami: jedna taka komórka przypada na kilkadziesiąt tysięcy zróżnicowanych komórek serca. Największa ich liczba występuje w koniuszku serca i przedsionkach. Mają zdolność do dzielenia się, a utworzone w tych mitozach komórki potomne mogą przekształcać się w kardiomiocyty, a także komórki endotelium, mięśni gładkich i komórki łącznotkankowe. Komórki macierzyste serca demonstrują na powierzchni błony komórkowej antygen c-kit, to znaczy białko wiążące dla czynnika komórek macierzystych (SCF - stem cell factor). Nie manifestują natomiast ekspresji białek CD34 i CD45. Do aktywacji tych komórek dochodzi podczas uszkodzenia miokardium np. podczas zawału. formują się wówczas nowiutkie kardiomiocyty. Na nieszczęście - po zawale serca rozwija się w tkance serca potężny proces zapalny, po jakim dochodzi do wytworzenia się blizny łącznotkankowej. Proces ten następuje dużo prędzej niż regeneracja tkanki mięśniowej. Jednakże wykrycie komórek macierzystych serca otwiera nowe sposobności oddziaływania w te procesy i orientację ich w sposób bardziej korzystny dla zdrowia pacjenta.
Komentarze: